Bệnh sán chó là gì?
Toxocara spp là một nhiễm trùng lây truyền từ động vật sang người (zoonosis) do giun tròn ký sinh thường được tìm thấy trong ruột của chó (Toxocara canis) và mèo (T. cati). Được gọi là bệnh giun đũa chó hay còn gọi là sán chó
Bệnh giun đũa chó (sán chó), mèo ở người được bác sĩ Wilder phát hiện vào năm 1950 khi có dấu hiệu giun sán trong võng mạc con người. Sau đó được bác sĩ Beaver đặt tên là “ấu dùng di chuyển bên trong nội tạng.
Những điều cần biết về triệu chứng bệnh sán chó
Bệnh sán chó lây bệnh cho người như thế nào?
Tác nhân gây bệnh là Toxocara canis hay Toxocara cati, một loài giun tròn thường được gọi là giun đũa của chó, mèo.
Giun đũa chó/mèo (sán chó) sẽ đẻ trứng, trứng theo phân ra ngoài môi trường và sau 1-2 tuần lễ các trứng này sẽ hoá phôi.
Đây là giai đoạn có thể gây bệnh cho người nếu nuốt phải trứng. Trẻ em là đối tượng dễ nhiễm bệnh nhất do thói quen đùa nghịch với đất cát, mà đất cát lại là nơi phát tán trứng giun do đặc tính phóng uế bừa bãi của chó, mèo.
Sau khi nuốt trứng vào cơ thể, các ấu trùng giun sẽ được phóng thích, đi xuyên qua thành ruột và theo đường máu di chuyển đến gan, phổi, hệ thần kinh trung ương. Tại đây, các ấu trùng có thể sống sót trong cơ thể người trong nhiều tháng và sau đó bị phản ứng viêm của cơ thể tiêu diệt các ấu trùng di chuyển hoặc khiến chúng ngưng phát triển, nhưng chỉ sau khi các ấu trùng này đã gây tổn thương tại các mô.
Bênh sán chó ở người do lây từ chó?
Do đặc điểm chó, mèo là những động vật rất gần gũi với người, nên bệnh phân bố khắp thế giới và bất kỳ ai trên thế giới cũng đều có nguy cơ nhiễm bệnh.
Bệnh giun đũa chó, mèo tại Việt Nam chưa được nghiên cứu nhiều, một phần vì các triệu chứng lâm sàng không đặc hiệu, một phần vì việc xét nghiệm phân không áp dụng được trong bệnh này vì giun không phát triển được đến giai đoạn trưởng thành và đẻ trứng trong ruột của người.
Những năm gần đây đã có nhiều điều tra về huyết thanh học, chủ yếu với kỹ thuật ELISA nhưng chỉ giới hạn ở một số địa điểm cụ thể và số mẫu chưa nhiều nên các số liệu khó nói lên tình hình nhiễm chung trong cả nước.
Tuy chưa có số liệu chính xác về tình hình bệnh, nhưng nguy cơ lây nhiễm trứng giun sán chó, mèo vào người tại Việt Nam là rất cao, dẫn đến tình hình bệnh không phải là thấp do việc nuôi chó, mèo trong nhà rất phổ biến và đa số các thú nuôi này không được tắm rửa thường xuyên hay chích ngừa bệnh.
Một khảo sát tình hình nhiễm giun tròn ở 177 con chó thì cho thấy tỷ lệ nhiễm Toxocara canis trong ruột chiếm từ 10% – 25% và qua xét nghiệm phân thì có tỷ lệ là 22,8% – 40%. Ngoài ra một khảo sát trên 90 mẫu rau sống bán tại các siêu thị trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh, số mẫu rau nhiễm trứng giun sán chó, mèo chiếm đến 67,7%.
Xem thêm: Dị ứng với chó ở trẻ nhỏ: Nguyên nhân, triệu chứng và cách chữa trị
Dấu hiệu bệnh sán chó như thế nào?
Nhiều người cho rằng ngứa, nổi mề đay chỉ là do cơ thể dị ứng với các tác nhân từ bên ngoài như thực phẩm, lông chó, bụi, hóa chất… Tuy nhiên, một trong những nguyên nhân gây ngứa da có thể là do mắc bệnh ký sinh trùng giun sán, đặc biệt là bệnh sán chó. Đây là một nguyên nhân khó nhận biết bằng những cách đơn thuần mà chỉ khi thực hiện xét nghiệm tình trạng nhiễm giun sán mới có thể phát hiện được.
Bệnh giun sán hiện có rất nhiều loại, trong đó có các loại hay gặp ở Việt Nam là sán lá gan lớn, giun đầu gai, giun lươn, giun đũa chó/mèo (sán chó), amíp, sán máng, sán gạo heo và sán lá phổi (Paragonimus).
Khi xâm nhập vào cơ thể người, chúng không phát triển ngay thành những con giun nhỏ, mà thường tồn tại dưới dạng ấu trùng, hình thành những khối u di chuyển được trong da và mô mềm, thường xuất hiện ở mặt, mu bàn tay, lưng, mông, bụng…
Khối u này dần chuyển thành một nốt nhỏ hoặc một khối phù nề, gây ra những tổn thương đối với hệ thần kinh trung ương như làm rối loạn tri giác, liệt nửa người, hôn mê.
Ngoài ra, ấu trùng còn có thể di chuyển vào nội tạng như gan, phổi, gây đau bụng, ho, đau ngực, khó thở. Nếu chúng di chuyển vào mắt thì sẽ gây xuất huyết, giảm thị lực, dẫn đến mù lòa. Còn khi chúng chui vào hốc tai, hốc mũi sẽ gây ra hiện tượng nhức tai, viêm mũi.
Mỗi loại giun sán sẽ gây một sức tàn phá khác nhau trong cơ thể. Chúng có thể ăn lên não, cơ tim, mắt hoặc chỉ gây ngứa, mủ và viêm da. Biểu hiện rõ ràng dễ nhận thấy nhất khi bị giun sán là ngứa da.
Nguyên nhân bị ngứa khi nhiễm giun sán là do chất thải tiết của chúng có trong máu người và cơ thể chúng ta nhận biết chất thải tiết đó là kháng nguyên lạ. Từ đó, cơ thể sẽ sinh kháng thể chống lại dị nguyên này khiến cho người bị nhiễm giun sán trong máu rất ngứa, nhiều người gãi mà không thể hết ngứa.
Thói quen ăn rau, hải sản, thịt tái, sống, môi trường ô nhiễm, việc nuôi thú cưng là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến con người bị nhiễm ấu trùng giun sán trong máu gây ngứa dị ứng da, đặc biệt là ấu trùng giun đũa chó (sán chó) có tên khoa học là toxocara canis. Bệnh hiện nay có tỷ lệ nhiễm rất cao.
Hiện nay phần lớn bệnh nhân có biểu hiện dị ứng mề đay, ngứa da đều cho kết quả xét nghiệm máu bị nhiễm toxocara canis giun đũa chó.
Bệnh giun sán hiện nay nếu được xét nghiệm, chữa trị kịp thời có thể khỏi hoàn toàn, để lâu bệnh gây biến chứng lên não, gan, mắt rất nguy hiểm.
“Ngứa, dị ứng da là nguyên nhân thường gặp và cũng là triệu chứng báo hiệu bệnh nặng sau này. Song, nhiều người đang bỏ qua triệu chứng này, họ ít nghĩ đến nguyên nhân từ giun sán dẫn tới việc không chữa trị tận gốc được bệnh”, bác sĩ Ánh cho hay.
Theo đó, những trường hợp bị ngứa lâu ngày nên xét nghiệm máu để chẩn đoán một số loại giun sán trong máu gây ngứa dị ứng da. Thông thường, sau chữa trị đặc hiệu giun sán, bệnh nhân sẽ hết ngứa trong vòng 3 tuần.
Xét nghiệm bệnh sán chó mèo ở đâu?
Bạn hoàn toàn có thể thực hiện xét nghiệm và chữa trị sán chó ở các bệnh viện công lập, bệnh viên tư nhân nhưng phải tuân thủ theo đúng liệu trình chữa bệnh của bác sĩ. Tuy nhiên, để được xét nghiệm kịp thời khi có những biểu hiện bệnh hoặc xét nghiệm tầm soát định kỳ, bạn có thể đến các trung tâm xét nghiệm tư nhân uy tín để được trả kết quả nhanh chóng. Những cơ sở y tế có thể xét nghiệm sán chó ở Thành phố Hồ Chí Minh cho bạn tham khảo như sau:
+ Bộ y tế viện Pasteur Tp Hồ Chí Minh: 167 Pasteur, Phường 8, Quận 3, TP. Hồ Chí Minh.
+ BV Bệnh Nhiệt đới TPHCM: 764 Võ Văn Kiệt, phường 1, Hồ Chí Minh.
+ Viện Sốt rét, Kí sinh trùng, Côn trùng TP HCM: 699 Trần Hưng Đạo, Phường 7, Hồ Chí Minh.
Xét nghiệm sán chó bao nhiêu tiền? Chi phí cho mỗi lần xét nghiệm khá rẻ rơi vào tầm 100.000 – 120.000 tùy theo điều kiện và gói xét nghiệm
Xem thêm bài viết: Sán dây ở trẻ sơ sinh – Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị
Cách điều trị bệnh sán chó hiệu quả hiện nay
Phác đồ điều trị cho người bị nhiễm sán chó
Vấn đề điều trị sán chó tùy thuộc vào diễn biến lâm sàng của bệnh nhân. Nếu sán chó gây ảnh hưởng đến các cơ quan nhạy cảm và dễ tổn thương như mắt có khi phải phẫu thuật. Khi dùng thuốc, bệnh nhân phải tuân thủ theo sự chỉ dẫn của bác sĩ, không tự ý mua thuốc về uống. Sán chó có thể trị khỏi nhưng sẽ bị tái phát nếu bị nhiễm trở lại. Một số cơ quan như mắt, não bộ,… bị ấu trùng sán chó gây tổn thương nhiều thì khó chữa khỏi hoàn toàn.
Để điều trị nhiễm giun đũa sán chó, người ta dùng Albendazole 400mg chia 2 lần trong ngày và uống trong 2-3 tuần.
Sau khi điều trị, người bệnh khi làm thử nghiệm Elisa có thể cho kết quả dương tính (+) hằng năm do kháng thể ký sinh trùng sán chó có thể tồn tại trong máu vài năm sau đó. Do đó, cần phải đi xét nghiệm máu lại mỗi 3 tháng/ lần cho đến khí kết quả hoàn toàn âm tính thì mới kết luận được kết quả điều trị.
Phòng ngừa nhiễm sán chó
Bệnh sán chó có nguy hiểm hay không? Trò chuyện cùng bác sĩ
– Giữ gìn vệ sinh cá nhân: rửa tay sạch trước khi ăn, nhà cửa phải được lau dọn sạch sẽ, ăn chín, uống chín, nếu ăn rau sống phải rửa sạch bằng thuốc tím và rửa dưới vòi nước đang chảy.
– Nên tắm cho chó thường xuyên, khám sức khỏe định kỳ ở cơ sở thú y và xổ giun định kỳ. Thu gom, xử lý phân chó như phân người, không để chó ỉa bậy khắp nơi.
Nhiễm sán chó là bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, kể cả trẻ em và gây ảnh hưởng đến sức khỏe nếu không được phát hiện và điều trị sớm. Thậm chí là để lại nhiều di chứng nếu không điều trị kịp thời. Và bệnh này thường sẽ không lây từ người qua người.
Khi có những dấu hiệu nhiễm bệnh sán chó như mô tả của bài viết mà Resolute Bay tổng hợp ở đây, hãy đến ngay các trung tâm y tế có chuyên khoa để xét nghiệm và được bác sĩ tư vấn phương pháp điều trị dứt điểm.
Xem thêm:
